Jedność

Wstęp

prześladowań minął, do grona świętych męczenników dołączono także „wyznawców” – chrześcijan, którzy, choć nie

ponieśli męczeństwa, to jednak stanowili wzór praktykowania cnót. W taki oto sposób grono mieszkańców nieba co-

raz bardziej się powiększało, a w ślad za tym zaczęły się powstawać nowe ich typologie: „dziewice”, „ojcowie i doktorzy

Kościoła”, „wychowawcy” itp. W średniowieczu pojawiła się kolejna kategoria: „pomocników”, czyli świętych, którym

przypisywano wypełnianie konkretnych zadań wstawienniczych u Boga.

W taki sposób katalog świętych rozrósł się do kilkudziesięciu tysięcy osób. Im bardziej wzmagało się nabożeństwo do

nich, tym bardziej narastały nieprawdziwe informacje dotyczące ich tożsamości, mnożyły się apologie apokryficzne

oraz wydumane, legendarne przekazy. Posiadanie relikwii stało się źródłem prestiżu i promocji, co z kolei wywołało

zjawisko handlu nimi oraz odpustami.

Kościół, starając się zapobiegać nadużyciom, uciekł się do środków zaradczych. Sobór Trydencki (1554–63) przywró-

cił duchowe znaczenia kultu świętych. Zrewidowano katalogi świętych, pozostawiając w nich jedynie takie osoby,

których istnienie zostało bezsprzecznie udowodnione. Nową perspektywę świętości wyznaczył Sobór Watykański II

(1962–65): chwałę ołtarzy może osiągnąć każda osoba ochrzczona, także nie pełniąca kościelnych urzędów i funkcji,

i nie tylko poprzez męczeństwo, dokonywanie cudów czy udział w niezwykłych aktach mistycznych, ale dostosowując

własne życie do Bożych przykazań, dając świadectwo przestrzegania woli Bożej poprzez pracę, spełnianie codzien-

nych obowiązków i zadań. Konstytucja apostolska

Divinus perfectionis Magister

(1983) usankcjonowała rygorystyczną

procedurę przebiegu procesów kanonizacyjnych. Wprowadzono etapy w procesie orzekania świętości: „sługa Boży”,

„czcigodny sługa Boży”, „błogosławiony”, „święty”. Aktualny spis świętych opublikowany w

Martyrologium Romanum

(2001) liczy 6538 haseł.

Od zawsze pomocą w doświadczeniu religijnym ludzkości była sztuka – wizerunki świętych, od prostych ilustracji

malowanych na ścianach katakumb, do genialnych wyobrażeń wielkich mistrzów, ukazujących sylwetki świętych wraz

z insygniami lub zdarzenia, w których brali oni udział. Dzięki temu obecnie trudno nam sobie wyobrazić na przykład

postać św. Sebastiana bez strzał tkwiących w jego ciele – tych charakterystycznych znamion jego męczeństwa.

Olbrzymie dziedzictwo figuratywnych „wskaźników świętości” oraz klucz właściwego ich rozszyfrowywania stanowi

zasadniczą treść leksykonu hagiograficznego, który właśnie spoczywa, w Twoich, Czytelniku, rękach. Mistrzowskie

dzieło Ino Chisesi czyni świat świętości przejrzystym, rozszyfrowuje jego symbolikę, przywraca prawdziwą tożsamość

mieszkańcom nieba.

Luigi Russo

_______________________

* Zestawienie haseł w leksykonie bazuje na katalogach świętych uznanych przez Kościół katolicki, choć zawiera także postacie niektórych

świętych czczonych w Kościołach prawosławnych. Publikacja pomija osoby Jezusa i Matki Bożej, gdyż one same wymagałyby dodatkowej

książki ze względu na zbyt liczne przedstawienia oraz ogrom wieloaspektowości symbolicznej ikonografii im towarzyszącej.

Sylwetce każdego świętego w niniejszej publikacji towarzyszy krótka biografia oraz ilustracje – nierzadko reprodukcje słynnych dzieł sztu-

ki – a także wykaz symboli ikonograficznych i atrybutów. Ukazane są także charakterystyczne cechy umożliwiające identyfikację danej

postaci, a także wymienione nazwy miast oraz sprawy, którym poszczególni święci patronują.